Dodał admin, 2007-10-06 Autor / Opracowanie: Bednar

Wzrost nastrojów rewolucyjnych po wojnie stworzył ogromną możliwość przyciągnięcia w strefę wpływów Związku Radzieckiego wielu państw.

Sprzeczność ideowa i interesów pomiędzy mocarstwami zwycięskimi, doprowadziła do wzrostu napięcia, głównie pomiędzy ZSRR i Stanami Zjednoczonymi, gdyż po wojnie te dwa zwycięskie mocarstwa w głównej mierze decydowały o losach powojennego świata. Napięcia te doprowadziły do rywalizacji obu tych państw o wpływy na świecie i do podzielenia go na dwa przeciwstawne sobie bloki z oboma tymi państwami jako dominującymi w swoich blokach. Wzrost nastrojów rewolucyjnych po wojnie stworzył ogromną możliwość przyciągnięcia w strefę wpływów Związku Radzieckiego wielu państw. Spotkało się to z natychmiastową reakcją Stanów Zjednoczonych, które nie mogły tolerować polityki ZSRR z wielu względów. W okresie tym obywatele USA prowadzili interesy w wielu regionach świata. Stany pretendowały do roli supermocarstwa, tak samo jak Związek Radziecki. Kapitał amerykański penetrował Amerykę Południową, Azję, Afrykę i Europę Zachodnią. Państwo amerykańskie stało na straży interesów jego obywateli. 12 III 1947 r. Truman wystąpił w Kongresie z krytyką ekspansywnej polityki ZSRR i stwierdził, że Stany Zjednoczone muszą dążyć do poparcia tych narodów, które „opierają się agresji z zewnątrz lub próbom opanowania władzy siłą przez własną mniejszość”. Tezy te nazwano później doktryną Trumana lub powstrzymywania komunizmu. W myśl tej zasady już 4 kwietnia 1949 na podstawie uchwalonej przez Senat USA w czerwcu 1948 tzw. rezolucji Vandenberga, która wzywała do tworzenia bloków militarnych w celu zapobiegania sowieckiemu zagrożeniu, powołano do istnienia Pakt Północnoatlantycki – NATO. Układ podpisało 12 państw: Belgia, Dania, Francja, Holandia, Islandia, Luksemburg, Norwegia, Portugalia, Wielka Brytania, Włochy, a także Kanada i USA, 18 lutego 1952 do Paktu przystąpiły Grecja i Turcja.
Stany Zjednoczone w połowie lat 50-tych jako przyszłego sojusznika w walce z ZSRR obrały sobie RFN powstałe w 1949 roku. Państwo to uzyskało suwerenność polityczną i pomoc ekonomiczną. Już od 1950 roku rząd RFN prowadził starania o odbudowę sił zbrojnych. Problem ten napotykał na znaczne opory w wielu państwach europejskich. Przeciw remilitaryzacji Niemiec szczególnie ostro występowali sąsiedzi Niemiec oraz ZSRR. Tymczasem przywódcy USA uzgodnili z kanclerzem Adenauerem, iż RFN powinna zostać członkiem Paktu Północnoatlantyckiego. W tej sytuacji w 1954 r. rząd RFN podjął oficjalne starania o przyjęcie do NATO. Wywołało to gwałtowne protesty w Czechosłowacji, Francji, NRD, Polsce i ZSRR. W dniach 29 XI – 2 XII 1954 r. w Moskwie przeprowadzono konferencję z udziałem: Albanii, Bułgarii, Czechosłowacji, NRD, Polski, Rumunii, Węgier i ZSRR. Uczestnicy konferencji wystąpili przeciw remilitaryzacji Niemiec (RFN). Zagrożono, że jeśli RFN zostanie przyjęta do NATO, to państwa te utworzą własną polityczno – wojskową organizację obronną. Groźba ta nie powstrzymała USA i RFN została przyjęta do NATO. W tej sytuacji 11 V 1955 r. w Warszawie zebrali się przedstawiciele rządów wyżej wymienionych państw i powołali do życia układ obronny zwany potocznie Układem Warszawskim albo Paktem Warszawskim. Układ wszedł w życie 4 VI 1955 r. i miał obowiązywać przez 20 lat, przy czym termin ten miał być automatycznie przedłużany na dalsze 10 lat dla tych wszystkich państw członkowskich, które na rok przed upływem tego okresu nie wypowiedzą Układu. Utworzenie Układu Warszawskiego było podyktowane zamiarem ujednolicenia polityki zagranicznej i militarnej ZSRR i państw od niego uzależnionych oraz reakcją na powstanie NATO. Istotnym czynnikiem powstania UW była zmiana sposobu kierowania przez ZSRR armiami krajów satelickich. Zamiast wszechobecnych doradców, zdecydowano się na stworzenie formalnej struktury nadzorującej wojska sygnatariuszy. Układ stanowił też wygodne narzędzie ingerowania w wewnętrzne sprawy krajów członkowskich.
Naprzeciw siebie stanęły dwa potężne bloki polityczno – wojskowe: NATO i Układ Warszawski. Oba głosiły, że mają obronny charakter. Nastąpiło jednak ponowne zaostrzenie sytuacji i przyśpieszenie zbrojeń. Fakt ten oddziaływał negatywnie na sytuację tak w ZSRR, jak i w całej Europie.