Dodał admin, 2007-10-06 Autor / Opracowanie: Bednar

Po raz pierwszy problem ukarania winnych rozpętania wojny i masowego ludobójstwa podjęto na konferencji w Moskwie 1 listopada 1943 r.

W trakcie trwania największego konfliktu zbrojnego w dziejach ludzkości czyli II wojny światowej, popełniono wiele przestępstw przeciwko pokojowi i ludzkości, a także zbrodni wojennych. Przywódcy koalicji – alianci, wielokrotnie ostrzegali Niemcy, Włochy i Japonię, że po wojnie zbrodnie i osoby odpowiedzialne za ich realizację zostaną ukarane. Informowano, że listy zbrodniarzy zostaną przygotowane przez rządy krajów, na terenie których zbrodnie zostały popełnione. Ostrzeżenia te nie odniosły większych skutków, zbrodnie popełniano do końca wojny. Popełniali je nie tylko Niemcy, ale również Japończycy i obywatele ZSRR, ale ponieważ ZSRR znajdował się w obozie państw zwycięskich, więc oskarżanie go o zbrodnie nie wchodziło w grę. Oskarżenia sformułowano więc tylko wobec Niemiec, Japonii i ich sojuszników. Mimo sprzeciwów niektórych osobistości, zwłaszcza niektórych prawników niemieckich, którzy kwestionowali prawo zwycięzców do sądzenia pokonanych, tym bardziej, że alianci sami dopuścili się również wielu pogwałceń prawa wojennego doprowadzono do procesów. Szczególnie ostro krytykowano prawo moralne ZSRR do sądzenia zbrodniarzy wojennych innych narodowości, zanim osądzono zbrodnie Stalina.
Po raz pierwszy problem ukarania winnych rozpętania wojny i masowego ludobójstwa podjęto na konferencji w Moskwie 1 listopada 1943 r. W deklaracji była mowa o konieczności ukarania winnych zbrodni. Z kolei w Jałcie podjęto decyzję o tym, że zbrodniarzy wojennych należy "ukarać sprawiedliwie i szybko". W postanowieniach poczdamskich zawarto sformułowanie "Przestępcy wojenni oraz te osoby, które brały udział w obmyślaniu lub wykonywaniu przedsięwzięć narodowo-socjalistycznych, które pociągnęły za sobą lub wyraziły się w okrucieństwach albo zbrodniach wojennych, będą aresztowane i oddane pod sąd".

Po I wojnie światowej Niemcy miały ukarać zbrodniarzy wojennych, ale sądy zrobiły wszystko aby oskarżonych uniewinnić. W związku z tym po kapitulacji państw osi i ich sojuszników państwa zwycięskie postanowiły powołać specjalny Międzynarodowy Trybunał Wojskowy, w celu osądzenia za zbrodnie wojenne, przeciwko pokojowi i przeciwko ludzkości głównych zbrodniarzy wojennych europejskich państw osi z okresu II wojny świat. Powstał on na podstawie porozumienia podpisanego przez 4 mocarstwa: Francję, ZSRR, USA i Wlk. Brytanię, 8 VIII 1945 roku w Londynie. Opracowano Statut Międzynarodowego Trybunału Wojskowego, który określał skład, organizację, procedurę obrad, kompetencję i zasady ferowania wyroków. Podkreślano, że jeden i ten sam czyn może stanowić jednocześnie zbrodnię wojenną i zbrodnię przeciwko ludzkości. Oskarżeni mieli prawo do obrony i wszelkie gwarancje dotyczące postępowania sądowego. Trybunał składał się z sędziów czterech mocarstw. Jednym z najważniejszych artykułów Statutu MTW był artykuł 6. Wyliczał on elementy definicji zbrodni przeciwko pokojowi, zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości. Za zbrodnię przeciwko pokojowi uznano planowanie, przygotowanie, rozpoczynanie i prowadzenie wojny agresywnej lub wojny z pogwałceniem umów międzynarodowych (Określenia artykułu 6 Statutu MTW w Norymberdze odnoszą się również do stalinowskich zbrodni wojennych, mimo iż w praktyce zbrodnie te pozostały poza ściganiem). Przepisy artykułu 6 Statutu zatwierdziło 11 XII 1946 Zgromadzenie Ogólne ONZ, zalecając wprowadzenie ich do kodeksów krajowych. Do porozumienia przystąpiło 19 państw, w tym Polska. Siedzibą Międzynarodowego Trybunału Wojskowego był Berlin, natomiast miejscem rozprawy — Norymberga. Skład MTW stanowiło 4 sędziów mianowanych przez mocarstwa, wyroki zapadały większością 3 głosów. Zbrodniarzy oskarżał komitet złożony z przedstawicieli 4 mocarstw. ONZ powołała do życia Komisję Narodów Zjednoczonych do Spraw Zbrodni Wojennych, która przygotowała listę osób podejrzanych o popełnienie zbrodni wojennych lub zbrodni przeciw ludzkości. W różnych krajach powstały jej lokalne, krajowe odpowiedniki.